การใช้ D-76 แบบแยกส่วนนี้คือการแยกส่วนผสมของกลุ่มสารสร้างภาพ ออกจากกลุ่มสารเร่งปฎิกิริยาการสร้างภาพ (สารที่มีคุณสมบัติเป็น Alkali Base) ในขณะที่ฟิล์มอยู่ในสารละลายส่วนแรกนั้น กลุ่มสารสร้างภาพที่ซึมเข้าไปอยู่ ในเยื่อไวแสง จะมีการทำปฏิกิริยาการสร้างภาพที่ช้ามากเนื่องการยังอยู่ในสภาวะที่มีความเป็นเบสไม่สูงนัก รวมถึงยังไม่มีสารประกอบที่จะมาเติมอณุมูลของเบส (buffer) เพราะปฏิกิริยา ในเยื่อไวแสง ขณะมีการสร้างภาพนั้นจะเกิดกรดไฮโดรคลอลิค (HCl) และ ไฮโดรโบรมิค (HBr) ซึ่งจะทำให้ค่า pH ของน้ำยาสร้างภาพต่ำลง แต่สิ่งที่เราต้องการ และเป็นตัวกำหนด อัตราของการสร้างภาพ ก็คือปริมาณของสารสร้างภาพที่ซึมอยู่ในเยื่อไวแสงจากนั้นเมื่อเราเทน้ำยาส่วนแรกออก แล้วล้างต่อทันที ในน้ำยาส่วนที่สองจะเป็นการปรับสภาวะของเยื่อไวแสงให้มีความเป็นเบสสูงขึ้นในทันทีซึ่งเป็นสภาวะเร่งปฏิกิริยาการสร้างภาพ ปฏิกิริยาจะดำเนินไป อย่างรวดเร็วจนกระทั่ง สารสร้างภาพที่อยู่ในเยื่อไวแสงหมดเป็นอันสิ้นสุดการสร้างภาพ หรือสิ้นสุดการล้าง

ผลดีของการใช้ D-76 แบบแยกส่วนคือ
1. เป็นการป้องกันการสร้างภาพที่มากเกินไปอันเกิดจากอุณหภูมิที่สูง หรือเวลาล้างที่มากเกินไป ก็คือเราสามารถล้างฟิล์มในอุฌหภูมิ ตั้งแต่ 18 - 26 ^oC และเวลาล้างจะเคลื่อนออกไปสักครึ่งนาทีก็ไม่มีผลมากนัก
2. เวลาในการล้างสั้นลงเพราะมีการจัดลำดับการทำปฏิกิริยาอย่างชัดเจน
3. ให้ภาพที่เกรนละเอียดกว่า
4. ให้การไล่ลำดับโทนที่ดีกว่า
5. น้ำยาส่วนแรกสามารถนำกลับมาใช้ใหม่ได้เป็นการประหยัดน้ำยา

    D-76 แยกส่วนนี้มีผู้คิดค้นดัดแปลงสูตรเพื่อให้ได้ผลในการล้างแตกต่างกันมากมายดังที่ผมเคยเขียนไว้ว่า D-76 เป็นสูตรต้นแบบ ที่เข้าใจง่าย ทำให้มีการนำ D-76 ไปเป็นแม่แบบในการประยุกต์ส่วนผสมต่างๆ
สูตรต่างๆ มีดังนี้

• FDD-76 เป็นสูตร D-76 แบบแยกส่วนของ Photographers' Formulary
• PD-76 เป็นสูตร D-76 แบบแยกส่วนโดยมี Phenidone เป็นสารสร้างภาพ
• VD-76 เป็นสูตร D-76 แบบแยกส่วนของ Vestal
• FSD-76 เป็นสูตร D-76 แบบแยกส่วนของ Faber
• AP เป็นสูตร D-76 แบบแยกส่วนที่ให้ความคมชัดสูง โดยใช้ Phenidone - Hydroquinone เป็นสารสร้างภาพ
• XAP เป็นสูตร D-76 แบบแยกส่วนที่ให้ความคมชัดสูงสุด โดยใช้ทั้ง Metol - Phenidone - Hydroquinone (M-P-Q) เป็นสารสร้างภาพ

ส่วนผสมน้ำยาส่วน B

สารเคมี	FDD-76		PD-76		VD-76		FSD-76		AP		XAP
น้ำกลั่น (35 oC)	750	ml	750	ml	750	ml	750	ml	750	ml	750	ml
Sodium Metaborate	-		-		-		-		-		-
Borax	60.0	g	50.0	g	2.0	g	60.0	g	-		-
Sodium Carbonate (mono)	-		-		-		-		12.0	g	12.0	g
Sodium Sulfite	-		-		50.0	g	-		100.0	g	100.0	g
Potassium Iodide (0.1%)	-		-		-		-		10.0	ml	10.0	ml
Potassium Bromide	-		-		-		-		0.5	g	0.5	g
เติมน้ำกลั่นจนครบ	1000	ml	1000	ml	1000	ml	1000	ml	1000	ml	1000	ml

สารละลาย Potassium Iodide (0.1%) เตรียมโดยละลาย Potassium Iodide 1 กรัม ในน้ำ 1 ลิตร

การผสม
    สำหรับส่วน A อย่าลืมใส่ Sodium sulfite ลงไปเล็กน้อยก่อนเป็นอย่างแรกแล้วจึงใส่สารสร้างภาพ

อายุการเก็บ
    ส่วน A เต็มขวดเก็บไว้ได้นาน 6 เดือน น้ำยาที่เคยใช้แล้วอายุการเก็บจะเหลือประมาณ 2 เดือน ส่วน B เก็บไว้ได้นาน 3 เดือน

การใช้
    ใช้ล้างในช่วงอุฌหภูมิ ตั้งแต่ 18 - 26 ^oC (อุฌหภูมิห้อง) เวลาในน้ำยาส่วน A ไม่ต้องแม่นยำนักก็ได้ ส่วนเวลาในการล้างน้ำยาส่วน B ซึ่งเป็นส่วนควบคุมอัตราเร็วในการเกิดปฏิกิริยา สามารถคลาดเคลื่อนได้ประมาณ 30 วินาที
 

น้ำยา	FDD-76	PD-76	VD-76	FSD-76	AP	XAP
(A)	3 min.	3 min.	5 min.	3 min.	22 min.	24 min.
(B)	3 min.	3 min.	5 min.	2-4 min.	24 min.	24 min.

   การเขย่า สำหรับน้ำยาทั้ง 2 ส่วน เขย่า 15 วินาทีแรก และเขย่า 1 ครั้งทุกๆครึ่งนาที
น้ำยาส่วน A เมื่อใช้เสร็จแล้วสามารถนำกลับมาใช้ใหม่ได้เรื่อยๆ จนกว่าจะหมดอายุน้ำยา แต่ส่วน B ใช้แล้วทิ้งเลย (ส่วน B ไม่แพงเท่าไหร่ หรอกครับ)

เอกสารอ้างอิง

- สุดา เกียรติกำจรวงศ์, นวลจันทร์ เถระพัฒน์. เคมีภาพถ่าย, ภาควิชาวิทยาศาสตร์ทางภาพถ่ายและเทคโนโลยีทางการพิมพ์ คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย. กรุงเทพ.
- Smith, Jack W. The Photographic and Chemistry Collection, http://www.jetcity.com/~mrjones .